WAT IS HEDONISTISCHE ADAPTATIE
Hedonistische adaptatie is de neiging van een persoon om op een relatief stabiel niveau van geluk te blijven ondanks een verandering in fortuin of het bereiken van belangrijke doelen. Volgens het concept stijgen de verwachtingen en verlangens in dezelfde verhouding als de verbeteringen in het leven. De stijging van het inkomen of andere successen leiden dus niet per se tot een blijvende gelukswinst. De hedonistische adaptatie wordt ook wel de hedonistische loopband genoemd.
RIJKDOM EN HEDONISTISCHE ADAPTATIE
De hedonistische adaptatie-theorie verklaart de vaak gehanteerde observatie dat rijke mensen niet gelukkiger zijn dan arme mensen, en dat mensen met ernstige geldproblemen soms heel gelukkig zijn. De theorie ondersteunt het argument dat je geluk niet kan kopen en dat het nastreven van geld als een manier om dit doel te bereiken zinloos is. Financiële successen en tegenslagen kunnen tijdelijk van invloed zijn op hoe gelukkig iemand is, maar de meeste mensen zullen uiteindelijk weer op hun normale niveau van geluk belanden.
De boodschap is, dat hoewel stabiele financiën een goede zaak is, men zich niet moet concentreren op het vergroten van de rijkdom als middel om hun algehele geluksniveau te verhogen.
DE HEDONISTISCHE BASISLIJN
In de psychologie is een hedonistische basislijn het algemene basisniveau van vreugde dat een persoon tijdens zijn leven ervaart, ondanks eventuele tijdelijke veranderingen in het niveau door positieve of negatieve levensgebeurtenissen. De theorie stelt dat hoewel gebeurtenissen en omgevingsfactoren vreugde op korte termijn kunnen beïnvloeden, mensen zich op de lange termijn vanzelf weer zullen aanpassen aan hun hedonistische basislijn.
ONDERZOEK EN ANDERE VOORBEELDEN
Een op interviews gebaseerd onderzoek met de titel “Loterijwinnaars en ongevalslachtoffers: is vreugde relatief?” dat in 1978 door Brickman, Coates en Janoff-Bulman werd gepubliceerd om te bepalen hoe mensen zich aanpasten aan vreugde. De onderzoekers interviewden drie groepen mensen: loterijwinnaars, verlamde slachtoffers van ongevallen en een controlegroep.
Op basis van hun bevindingen werd aangetoond dat de net rijk geworden loterijwinnaars voor en na het winnen een vergelijkbaar vreugdesniveau hadden. Dit gaf aan dat er geen consistente relatie was tussen meer geluk en persoonlijk financieel gewin, en dat het basisniveau van vreugde voor de loterijwinnaars in de loop van de tijd vrijwel hetzelfde zou blijven.
De studie toonde ook aan dat de groep verlamde slachtoffers van een ongeval verwachtte dat hun vreugdesniveau in de loop van de tijd zou toenemen tot de basislijn, ondanks een aanvankelijke afname van vreugde door hun negatieve levensgebeurtenis.
Een voorbeeld van hedonistische adaptatie is de gewenning aan nieuwe materiële dingen. Bijvoorbeeld, een nieuwe wagen die je na een aantal maanden niet meer zo speciaal vindt omdat je al verschillende andere zag rijden op straat. Of een nieuwe tv die 30 cm groter is dan jouw oude. In mijn geval was het gevoel, “naar een grotere tv kijken” al verdwenen na een week.
HOE VAN DE HEDONISTISCHE LOOPBAND AFSTAPPEN
- Dankbaarheid uiten
Mensen zijn uniek in hun vermogen om plezier te beleven aan herinneringen van vreugde uit het verleden. Onderzoek heeft aangetoond dat dankbaarheid – opzettelijk bedanken voor een positieve ervaring – verband houdt met een groter vermogen tot vreugde. Het is ook mogelijk om hedonistische adaptatie te vertragen door te blijven nadenken over de gebeurtenissen en omstandigheden die uw leven hebben veranderd en deze te waarderen.
Als je moeite hebt dankbaarheid te uiten voor dingen omdat je het misschien te vanzelfsprekendheid vindt, doe aan negatieve visualisatie. Nog een manier is om een dagboek te houden. Schrijf waarom, voor wat en voor wie je dankbaar in het leven bent.
- Investeer in relaties
Relaties zijn de sleutel tot vreugde op lange termijn. We halen veel van ons gevoel van waarde, doel en betekenis uit onze relaties. We variëren allemaal in termen van het aantal mensen in onze vertrouwde kring, of de hoeveelheid tijd die we willen besteden aan sociale betrokkenheid. Maar de gelukkigste mensen zijn degenen die ondersteunende relaties hebben opgebouwd en die in culturen leven waar er goed ontwikkelde sociale middelen zijn om op te vertrouwen.
- Neem deel aan vrijwilligerswerk
Onderzoek toont aan dat het verrichten van pro-sociale daden van dienstbetoon kan helpen om uw vermogen tot langdurige vreugde te vergroten. Vreugde fluctueert als het voortkomt uit egocentrische bezigheden, in tegenstelling tot het plezier dat ontstaat door iets onzelfzuchtigs te doen. Onderzoekers noemen deze innerlijke staat ‘authentieke, duurzaame vreugde’, en zeggen dat het leidt tot ’tevredenheid en innerlijke vrede’. Dit soort vreugde wordt eudaimonia genoemd.
EUDAIMONIA: HET STOICIJNSE GELUK
Stoïcijnen hadden verschillende woorden om emoties van vreugde en genoegens uit te drukken zoals; hedon, chara en eudaimonia. Ze wisten toen al dat najagen van lege, vluchtige genoegens nooit kunnen leiden tot vreugde op lange termijn. Waar we in het leven allemaal echt naar op zoek zijn, is de betekenis van authentieke vreugde of vervulling die de stoïcijnen eudaimonia noemden. De basispsychologie van verlangingen is echter niet veel anders vandaag.
Mensen verwarren plezier nog steeds met vreugde en vinden het vaak moeilijk om een ander perspectief op het leven te hebben. De stoïcijnen daarentegen leerden dat we allemaal een dieper en langduriger gevoel van vervulling zoeken. Ze leerden dat dit alleen kan worden bereikt door ons innerlijk potentieel te realiseren en leven in overeenstemming met onze kernwaarden, en niet om op een dwaalspoor te worden gebracht door oppervlakkige gevoelens.
De stoïcijnen maakten een onderscheid tussen het soort plezier (hedone) dat we verkrijgen van “externe” dingen zoals eten, seks of vleierij, en het diepere gevoel van innerlijke vreugde (eudaimonia). Eudaimonische vreugde is diepgaand. Het komt door het bereiken van uw fundamenteel doel in het leven en door zelfrealisatie en actualisatie te ervaren. In vergelijking lijken gewone, vluchtige genoegens, waar we al te vaak aan toegeven, triviaal.
Stoïcijnse vreugde doet dit nooit, het is synoniem voor innerlijke rust en kent geen overdaad. De stoïcijnen verwijzen ernaar als de pure vorm van “vreugde” die iemand ervaart wanneer die een echt geweldig leven leidt door echte persoonlijke vervulling te bereiken (eudaimonia).
TEST JEZELF
Vaak is het verschil tussen diepgaand en oppervlakkig geluk gemakkelijk te achterhalen door na te denken over jouw potentiele laatste wensen en spijtbetuigingen op jouw sterfbed. Het is onwaarschijnlijk dat je spijt zal hebben omdat je te weinig gewerkt hebt, te weinig lekkers gegeten of gedronken hebt, te weinig seks gehad hebt, te weinig games gespeeld of Netflix gekeken hebt.
Het is heel waarschijnlijk dat je spijt zal hebben omdat je te weinig tijd hebt doorgebracht met je kinderen of ze niet zag opgroeien. Voor de slechte relatie die je had met je ouders, of omdat je het nooit goed gemaakt hebt met een oude vriend of familielid. Denk aan je dood vaker, en stem uw verlangens en de waarde die je geeft af, op de vreugde die je wenst te ervaren.